Στις 27 Φεβρουαρίου του σκοτεινού 1943, τότε που η Ελλάδα στέναζε από τη βαριά Γερμανική Κατοχή, έσβησε στα ογδοντατέσσερά του χρόνια ο κορυφαίος πνευματικός της δημιουργός. Το όνομά του ακόμα και σήμερα προκαλεί δέος: Κωστής Παλαμάς.
Τον είπαν τελευταίο Δάσκαλο του Γένους. Τον είπαν τον δεύτερο μετά τον Σολωμό Εθνικό μας Ποιητή. Μια εφημερίδα της παλιάς εποχής δείχνει πώς συνδυάστηκαν τα θέματα: «Επήρε τη λέξη π ο ι η τ ή ς, τη λέξη που λογής λογής γραφιάδες στην ασύντακτη και ανοργάνωτη πνευματικά νεοελληνική λογοτεχνία την διέσυραν και την διασύρουν, και την εβάπτισε με την πλατύτερη σημασία της λέξεως
π α ι δ α γ ω γ ό ς. Γιατί εθνικός παιδαγωγός (ή και εθνικός πολιτικός, στο βάθος και οι δύο αυτές έννοιες είναι ίδιες) υπήρξεν ο Κωστής Παλαμάς. Παιδαγωγός, στην έννοιαν ότι συνεχώνευσε μέσα του όλες του τις Αξίες της Ιστορίας και τις κατηύθυνε σε μια και μόνην αξία – τον Ανθρωπισμό. Ποτέ άλλοτε το έθνος δεν εχάρηκε με τόση διαύγεια και τόση πίστη την ιστορική μοίρα του, όσο μέσα στα τραγούδια του Παλαμά» (Εφ. «Νέοι Καιροί»).
Αυτός που έγραψε τον πασίγνωστο Ύμνο των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων και ήταν ο πρώτος Έλληνας που προτάθηκε για βραβείο Νόμπελ, άνοιξε στο δρόμο του Ελληνικού Λόγου αληθινούς νέους κόσμους. Ολοκλήρωσε τη δημοτική γλώσσα. Έδωσε στην ποιητική έκφραση σχήματα και τύπους που μένουν έκτοτε αναφαίρετα. «Μα εσύ, Λαέ, που την φτωχή σου τη λαλιά ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ’αστέρια» βροντοφώναξε ο Σικελιανός στην κηδεία του Παλαμά. Και ο Τέλλος Άγρας έγραψε χαρακτηριστικά: «Ο Παλαμάς είναι για τα Νεοελληνικά Γράμματα ό,τι υπήρξεν ο Βενιζέλος για την Ελληνική Ιστορία».
Γι’ αυτό αυτή τη μέρα στον τάφο του (που είναι μια απλή πλάκα στο έδαφος στεφανωμένη με δύο κυπαρίσσια στο Πρώτο Νεκροταφείο της Αθήνας) βάζουμε ένα νοερό λουλούδι με άρωμά του την ευγνωμοσύνη. Με ένα ευχαριστώ στον αφιλόκερδο καλλιεργητή, που εργάστηκε μ’ όλη την φλόγα της καρδιάς του και την επιμονή των προδρόμων, να αναζωογονήσει τη μεγάλη πνευματική παράδοση του τόπου, σε μια εποχή που τα γράμματα δεν απέδιδαν τίποτα, σε μια εποχή που λόγιος σήμαινε συφοριασμένος κουρελής και οι πρόεδροι των δικαστηρίων ρωτούσαν από το ύψος της έδρας και της μακαριότητάς τους: «Πολύ καλά, ποιητής! Αλλά δεν έχετε συγκεκριμένο επάγγελμα;»
Τιμάμε, όπως τον αναφέρει ο Σπύρος Μελάς, τον ακέραιο και άφοβο μαχητή, που σε μια στιγμή αληθινά ιστορική για την πνευματική εξέλιξη του τόπου, δεν δίστασε, δεν κόμπιασε, δεν συζήτησε καθόλου, αλλά κινδυνεύοντας, αψηφώντας και αντιδημοτικότητα και θέση (ήταν Γενικός Γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών) και αυτό το ψωμί των παιδιών του, σήκωσε τη σημαία της αλήθειας, τη σημαία της Δημοτικής, όπου είναι γραμμένο ό, τι ζωντανό και ωραίο έχει μέσα της η ψυχή του λαού, και αντίκρισε τα πυρά των οπαδών της ψευτιάς και του σκότους, τις επιθέσεις, τις βρισιές, τις κοροϊδίες – για να γίνει σύντομα ένας από τους αρχηγούς του ιστορικού κινήματος που λύτρωσε την εθνική ψυχή από σκουριές κι αράχνες.
Η παιδαγωγική αξία τέτοιου παραδείγματος είναι μεγάλη. Ο Κωστής Παλαμάς που σκέπασε με τον ίσκιο του μισό αιώνα πνευματικής μας ζωής, πήρε δικαιότερα από κάθε άλλον τον τίτλο του εθνικού ποιητή. Και όλοι νιώθουν ποια μεγάλη και τραγική σημασία έχει να είναι κανείς εθνικός ποιητής σε μια χώρα και μια εποχή που κινδυνεύει να μην έχει πια τίποτα το εθνικό.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΠΙΤΖΑΚΗΣ
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου